مارکت‌پلیس چگونه خرده‌فروشی دیجی کالا را متحول کرده است؟

به نقل از زومیت: «دیجی‌کالا در مراسمی آنلاین که ۳۰ تیر برگزار شد، برای اولین‌بار در بیش از ۱۳ سال فعالیت، گزارش عملکرد سالیانه‌ی خود را منتشر کرد. هرچند نمی‌توان دیجی‌کالا را اولین فروشگاه آنلاینی خواند که در کشور فعالیت می‌کند، به‌جرأت می‌توان لقب بزرگ‌ترین خرده‌فروشی آنلاین کشور را به آن اختصاص داد. دیجی‌کالا امروز به هلدینگی تبدیل شده که کسب‌وکارهای مختلف در حوزه‌های متنوع زیر پرچم آن فعالیت می‌کنند. این فروشگاه از اولین روزهای فعالیت خود، کاربران ایرانی را با مفاهیم جدیدی آشنا کرد و به‌نوعی هم‌گام با کاربرانی رشد کرد که طعم اینترنت پرسرعت را می‌چشیدند.
دیجی‌کالا از بهمن ۱۳۸۵ کار خود را با گروه‌های محصولی موبایل و دوربین و لپ‌تاپ آغاز کرد؛ حال‌آنکه تنوع محصولی کالاهای عرضه‌شده در دیجی‌کالا در سال ۱۳۹۸ از مرز دومیلیون گذر کرده است. شاید بتوان مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیلی که باعث شده دیجی‌کالا به چنین تنوع گسترده‌ای از کالاها دست یابد، مارکت‌پلیس یا بازارگاه عنوان کرد که اثرهای آن در برگ برگ گزارش سالیانه‌ی دیجی‌کالا مشهود است.»
پس از گذشت پنج سال از فعالیت دیجی‌کالا و با ورود به دهه‌ی ۱۳۹۰، زمزمه‌های سرمایه‌گذاری در دیجی‌کالا پای بازیگری بین‌المللی همچون نسپرس را برای سرمایه‌گذاری در این استارتاپ باز کرد. فعل‌و‌انفعلات سیاسی سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ باعث شد نسپرس نیز همچون بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی عطای حضور در ایران را به لقایش ببخشد؛ اما دیجی‌کالا کسب‌وکاری ارزشمند بود که نهایتا با سرمایه‌گذاری سرآوا در سال ۱۳۹۱ وارد دورانی جدید شد.
مارکت‌پلیس یا بازارگاه را باید نتیجه‌ی رشدی خواند که پس از سرمایه‌گذاری در دیجی‌کالا اتفاق افتاد؛ البته دیجی‌کالا در حالی مارکت‌پلیس را در سال ۱۳۹۶ راه‌اندازی کرد که در سال ۱۳۹۳، دیگر بازیگر بزرگ حوزه‌ی استارتاپی کشور، فروشگاه اینترنتی بامیلو را با تمرکز روی مارکت‌پلیس راه‌اندازی کرده بود.
حال با گذشت تقریبا بیش از چهار سال از راه‌اندازی مارکت‌پلیس، دیجی‌کالا در حال نزدیک‌شدن به چشم‌اندازی است که برای این بخش در نظر گرفته شده بود. براساس گزارش سال ۱۳۹۸ دیجی‌کالا، این فروشگاه هم‌اکنون میزبان بیش از ۶۱ هزار فروشنده است که فاصله‌ی اندکی با چشم‌انداز ۱۰۰ هزار تولیدکننده و فروشنده‌ای دارد که مدیران دیجی‌کالا در سال ۱۳۹۶ ترسیم کرده‌ بودند. بدون‌شک اضافه‌شدن مارکت‌پلیس به کسب‌وکار خرده‌فروشی این فروشگاه، تأثیری عمیق بر تنوع کالا و درآمد و رشد دیجی‌کالا گذاشته است؛ هرچند نمی‌توان مشکلات پیش‌آمده برای این فروشگاه را نادیده گرفت.
یکی از عوامل جالبی که دیجی‌کالا در گزارش خود به آن اشاره کرده، نرخ رشد مرکب سالانه‌ی ارزش خالص فروش ریالی کالاها است که به‌صورت متوسط از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸، ۱۰۶ درصد بوده است. این میزان رشد بدین‌معنی است که ارزش خالص فروش ریالی دیجی‌کالا در سال ۱۳۹۸، ۱۲۸ برابر سال ۱۳۹۱ بوده است. به‌طور حتم، می‌توان اضافه‌شدن مارکت‌پلیس را ازجمله‌ی عوامل مهمی خواند که به این رشد منجر شده است؛ هرچند نباید از کاهش ارزش ریال دربرابر دلار غافل شد.

همان‌طورکه در نمودار زیر مشاهده می‌کنید، با اضافه‌شدن ‌مارکت‌پلیس، نرخ رشد تنوع کالایی در دیجی‌کالا شتاب گرفته است؛ به‌طوری‌که در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ تنوع کالایی در دیجی‌کالا بیش از دوبرابر افزایش پیدا کرده است. آمارهای پیشین نیز این موضوع را تأیید می‌کند؛ به‌گونه‌ای که برادران محمدی در دومین گردهمایی فروشندگان که در پاییز ۱۳۹۷ برگزار شد، اعلام کردند دیجی‌کالا تا پایان سال به‌لطف مارکت‌پلیس به تنوع یک‌میلیون کالا می‌رسد. حال‌آنکه دیجی‌کالا در گزارش سال ۱۳۹۸ خود از عرضه‌ی بیش از ۲ میلیون و ۲۳۸ هزار کالا خبر داده است.
تأثیرگذاری مارکت‌پلیس در کسب‌وکار دیجی‌کالا فقط به رشد اعداد و ارقام میزان فروش محدود نیست و رشد مارکت‌پلیس باعث شده دیجی‌کالا که فعالیت خود را با عرضه‌ی گروه‌های کالایی موبایل و دوربین و لپ‌تاپ آغاز کرده بود، رفته‌رفته حوزه‌ی فعالیت خرده‌فروشی خود را تغییر دهد؛ به‌طوری‌که می‌توان این تغییرات را در گزارش سال ۱۳۹۸ به‌روشنی دید. در سال ۱۳۹۳، دیجی‌کالا گروه‌های محصولی غیردیجیتال را نیز اضافه کرد.
امروزه با نگاهی به سهم خرده‌فروشی دیجی‌کالا از گروه‌های کالایی مختلف، متوجه می‌شویم استراتژی دیجی‌کالا تغییر کرده است؛ به‌گونه‌ای که بیشترین سهم از خرده‌فروشی خود دیجی‌کالا به کالاهای تندمصرف اختصاص یافته است. این تغییر استراتژی را می‌توان علاوه‌بر رشد مارکت‌پلیس، در ادغام روکولند نیز جست‌وجو کرد. در تیر ۱۳۹۷، دیجی‌کالا رسما از ادغام روکولند در این فروشگاه خبر داد و درحال‌حاضر می‌توان اثر این موضوع را مشاهده کرد.

دسته‌ی کالای خوردنی و آشامیدنی نه‌تنها در تعداد، بلکه در فروش ریالی نیز بیشترین سهم را در خرده‌فروشی دیجی‌کالا از آنِ خود کرده است. البته دسته‌ی محصولات دیجیتال ازنظر فروش ریالی پس از محصولات FMCG، همچنان رتبه‌ی دوم خرده‌فروشی دیجی‌کالا را در اختیار دارند. درپیش‌گرفتن این استراتژی با نگاهی به نمودار زیر روشن‌تر می‌شود. همان‌طورکه مشاهده می‌کنید، موادغذایی اعم از خشک و تازه در کنار محصولات بهداشت فردی که جزء کالاهای تندمصرف به‌شمار می‌روند، ازجمله کالاهایی هستند که تقاضای زیادی برای آن‌ها وجود دارد.
ناگفته نماند باید به بحث رضایت از کالاهای فروخته‌شده نیز توجه کرد. همان‌طورکه در نمودار تقاضا/رضایت مشاهده می‌کنید، تقریبا در بخش عمده‌ی از کالاهای عرضه‌شده‌ی فروشندگان مارکت‌پلیس رضایت کمی وجود دارد؛ حال ‌آنکه محصولات عرضه‌شده‌ی خرده‌فروشی دیجی‌کالا با وجود تقاضای زیاد، موفق شده‌اند رضایت خریداران را نیز جلب کنند.
انتشار گزارش سالیانه‌ی دیجی‌کالا را باید گامی در مسیر شفاف‌سازی بیشتر به‌منظور ورود به تالار بورس خواند. به‌طور حتم گزارش‌های آینده‌ی دیجی‌کالا درصورت عرضه‌ی اولیه در بورس جذاب‌تر نیز خواهد شد؛ چرا که یکی از الزامات حضور در بورس، انتشار گزارش‌های مالی است که قطعا ترکیب آن با گزارش‌های عملکرد این‌چنینی می‌تواند تصویری روشن‌تر از بازار خرده‌فروشی ایران به‌دست دهد که بزرگ‌ترین بازیگر آن دیجی‌کالا است.