برای تجربه بهتر در این وبسایت، لطفا از صفحه نمایش بزرگتر استفاده کنید.
به نقل از ماهنامه اندیشه پویا، شماره 78؛ دیجیکالا با درنظر گرفتن «کمیسیون صفر» و «ارسال رایگان» در فروش نشریات مستقل همراهی با این نشریات را «مسئولیت اجتماعی» خود میداند.
وضعیت انتشار و فروش مجلات در ایران چطور است؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال بهتر است سری به کیوسکهای فروش مطبوعات بزنیم و نگاهی به بساطشان بیندازیم. بساطی که در سالهای اواخر دهه 70، کل دهه 80 و اوایل دهه 90 بسیار گسترده و رنگارنگ بود اما امروز بسیار کوچک و جمع و جور شده. همه آنهایی که اهل خرید روزنامه و مجله هستند حتما یادشان هست که روزگاری نه چندان دور، کیوسکهای مطبوعاتی چه ویترین بزرگ و خوش آب و رنگی از مجلات داشتند. مجلاتی که دستهبندیشان برای صاحب کیوسک هم راحت بود. مجلات جدول، خانوادگی، علمی، هنری، سینمایی، ورزشی، سیاسی، اقتصادی و حتی زرد در ردیفهایی جداگانه قرار داشتند و علاقمندان به هر کدام از این دستهبندیها به راحتی میتوانستند مجله مورد نظر خودشان را پیدا کنند. اما این روزها اوضاع کاملا متفاوت است.
وضعیت اسفناک توزیع و انتشار مجلات در ایران را میشود در کیوسکهای خلوت و کمرونق مشاهده کرد. دور نیست روزگاری که تعداد زیادی از مردم برای دیدن تیتر روزنامهها و مجلات محبوبشان جلوی کیوسکها میایستادند و نفراتی که پشت سر آنها میمانند سعی میکردند از لابلای صف اول به ویترین نگاه کنند و ببینند اگر مجله مورد نظرشان در موعد همیشگی منتشر شده برای خرید دست به جیب شوند. اما مدتهاست دیگر چنین تصاویری را نمیبینیم. هزینههای بالای زندگی و امرار معاش، روزنامهها و مجلات را از سبد خرید بخش زیادی از مردم حذف کرده. مردم بیشترِ وقتشان را صرف کار کردن میکنند تا بتوانند زندگی روزمرهشان را بگذرانند. خیلی از آنها دیگر دغدغه خرید مجلات را ندارند. خیلیها هم نمیتوانند حتی برای چند دقیقه محل کارشان را برای خرید مجلاتی که روزگاری مشتاقانه منتظر انتشارشان بودند ترک کنند. به همین دلایل ساده، میزان فروش مجلات به شکل وحشتناکی سقوط کرده و کار مجلات برای ادامه انتشار روز به روز سختتر میشود. اما برخی صاحبان این مشاغل به خصوص مجلات مستقل، صاحب سبک و مروج اندیشه، به دلیل عشق و علاقه جنونآمیزی که به این کار دارند میخواهند در سختترین شرایط هم به کارشان ادامه بدهند. این کار با هزینههای سرسامآورِ امروز اصلا توجیه اقتصادی و شاید منطقی ندارد. اما آنها دغدغه مخاطب دارند. برایشان مهم است که نتیجه زحمات یک هفته یا یک ماهشان در موعد مقرر به دست مخاطبانی که تعدادشان کم شده اما هنوز عشق، توان و فرصت خرید و مطالعه را دارند برسد. برای صاحبان این دسته از مجلات، گرفتن بازخورد، نظر، انتقاد یا حتی ناسزا از مخاطب لذت بخش است. گرفتن هر نوع بازخوردی نشان میدهد که مجله دیده و خوانده شده. خواننده روی مطالب متمرکز شده و درباره مطالب درست یا اشتباه قضاوت کرده. اما آیا در چنین وضعیتی، فروش و توزیع صرفا از راه کیوسک میتواند یک گزینه خوب باشد؟ آیا اصولا مخاطبان این دسته از مجلات را میشود با همان شور و شوق سابق جلوی دکهها دید؟ آیا راه دیگری برای کمک به فروشِ بیشتر و توزیع بهتر مجلات وجود ندارد؟
خرید از کیوسکهای آنلاین
یکی از راههایی که میتواند به فروش و البته ادامه حیات این نشریات کمک کند فروش آنلاین است. این روزها هر مجلهای سایت، صفحه اینستاگرام، کانال تلگرام و حتی اکانت توئیتر خودش را هم دارد و مخاطبان علاقمند میتوانند مجله مورد نظر خودشان را به صورت مستقیم از کانالهای ارتباطی خود مجله تهیه کنند. این روش در یکی دو سال اخیر، فروش حضوری و روی دکه را تحت تاثیر قرار داده است. منطقی هم هست. نیازی نیست برای خرید از جای خودتان تکان بخورید یا حتما در ساعت مشخصی مقابل دکه باشید. در هر ساعتی از شبانهروز میتوانید درخواست خریدتان را ثبت کنید و مجله خیلی زود به دستتان برسد. مساله شیوع ویروس کرونا را هم در نظر داشته باشید که باعث شده مردم بیشتر به خرید آنلاین روی بیاورند. البته در مورد این روش به خصوص ممکن است اشکالاتی وجود داشته باشد. مثل هزینه پست که به هزینه خود مجله افزوده میشود. یا تاخیر در دریافت مجله. با این وجود اگر از دید صاحبان این صنعت هم به ماجرا نگاه کنید خرید آنلاین کار بهتر و کمدردسرتری است. واقعیت این است که توزیع مجلات به صورت تکفروشی، سهم بسیار اندکی از فروش کل نشریات را دارد. موضوع مهم دیگر پراکندگی توزیع و فروش نشریات در سراسر کشور از طریق تکفروشی است. شاید باورش سخت باشد اما شهرستانها سهم بسیار ناچیزی از توزیع مجلات دارند. این سهم عملا متعلق به پایتخت است و پوشش شهرستانها نزدیک به صفر است. نتیجه چنین اتفاقی عدم دسترسی همه مناطق ایران به طور برابر به مجلات مورد علاقه و در نتیجه قطع ارتباط اهالی فرهنگ با مخاطبان انبوهی است که میتوانند به طور بالقوه سهم و تنوع خوانندگان ایرانی را دگرگون کنند. تصور این که یک جوان علاقمند و تحصیلکرده در نقطهای دور افتاده از ایران صرفا به دلیل جبر جغرافیایی محل زندگیاش نتواند به مجله محبوب و مورد علاقهاش دسترسی داشته باشد دردناک است. حتی اگر یک نفر در گوشهای از این کشور باشد که با خرید راحت و بیدردسر و مطالعه مجلهای که دوستش دارد، به رشد فکری برسد یا به ایدههای تازه و خلاقانهای در زمینههای مختلف دست پیدا کند، بسیار خوشحال کننده خواهد بود. اصلا بیایید به یک فرضیه ساده فکر کنیم. ممکن است از طریق همین ارتباط ساده متوجه استعداد فردی در «نوشتن» باشیم. آیا این اتفاق کوچکی است؟
مصائب فروش آنلاین!
برای مجلات، فروش آنلاین هم البته خالی از دردسر نیست. این روش فروش هم ملزوماتی دارد که طبیعتا هزینهبر است. بحث اول، بحث نیروی انسانی است. به هر حال بسته به گستردگی کار، تیراژ مجله، پراکندگی جغرافیای فروش و … نیاز است نفر یا نفراتی پاسخگوی مراجعه کنندگان آنلاین باشند. نشریات مستقل هنوز به این درجه از توانایی مالی نرسیدهاند که همه کارهای فروششان را به نرم افزارهایی بسپارند که صفر تا صد کار از دریافت تماس، ثبت تماس، ثبت نشانی مشتری، تائید دریافت هزینه مجله و پست، بسته بندی و ثبت آدرس روی بستهها و در نهایت ارسال به مقصد را انجام بدهند. بالا رفتن میزان فروش این نشریات نیاز به راههای خلاقانهتر و کمهزینهتری دارد. آنچه که در این مسیر بیشتر به آن نیاز داریم، پذیرش مسئولیت اجتماعی از سوی افراد، نهادها، سازمانها و شرکتهایی است که میتوانند به ادامه حیات نشریات مستقل کمک کنند.
یک مسئولیت اجتماعی
دیجیکالا به عنوان یکی از مهمترین و بزرگترین پلتفرمهای فروش آنلاین محصولات، کمک به نشریات مستقل را جزو «مسئولیتهای اجتماعی» خودش تلقی میکند. اطلاعاتی که دیجیکالا از مشتریان خودش دارد میتواند کمک زیادی به میزان فروش و کم کردن هزینه ارسال برای مشتریانِ این دسته از نشریات کند. این اطلاعات شامل سن و سال، جنسیت، پراکندگی جغرافیایی، تعداد کتابفروشیهای هر شهر، شناخت از شهرهایی که بیشترین علاقمند به مطالعه کتاب و نشریات را دارند و … است.
فروش آنلاین ترسناک نیست
البته این طور نیست که دیجیکالا در پروژه فروش مجلات فعالیت قابل ذکری نداشته باشد. شاید باور کردنش سخت باشد. همین حالا بیش از 3700 مجله داخلی و خارجی در دیجیکالا به فروش میرسد. از مجلات مد و دیزاین گرفته تا مجلات داخلی، انگیسی و خارجیِ غیر انگلیسی. میتوانید مشخصات هر مجلهای را که در این سایت انتخاب میکنید به راحتی ببینید. این عدد شاید بسیار بزرگ به نظر برسد اما واقعیت این است که مجلات بسیار زیادی وجود دارند که از بستر آنلاین برای فروش محصولاتشان استفاده نمیکنند. خیلی از مجلات را فقط میشود روی دکهها پیدا کرد و این تنها راه دسترسی به آنهاست. دلایل متعددی برای این بیمیلی و امتناع وجود دارد. یکی از دلایل اصلی این است که صاحبان خیلی از این مجلهها، اطلاعات کافی از این امکان بزرگ و سودآور ندارند.
نسبت تعداد خرید کتاب از دیجیکالا به جمعیت هر استان نشان میدهد که برخلاف یک باور رایج، تقاضا برای کالاهای فرهنگی در استانها و شهرستانهایی به جز تهران پایین نیست و اگر توزیع مطبوعات عادلانه و درست صورت گیرد میزان فروش نشریات در خارج از تهران بسیار بالاتر از حدود فعلی خواهد بود.
این دسته از ناشران ترجیح میدهند همچنان از روش سنتی فروش حضوری در کیوسکها استفاده کنند. روشی که از ابتدای شروع کار روزنامه نگاری و انتشار نشریات در ایران از استفاده شده است. برخی دیگر از این ناشران از تغییر در شکل فروش میترسند. مطمئن نیستند که سرمایهگذاری روی این روش فروش موفقیت آمیز باشد بنابراین ترجیح میدهند ریسک نکنند و پایبند همان روش سنتی باشند. احتمالا این ترس هم وجود دارد که بازار نه چندان پررونق فروش حضوری را از دست بدهند. اما دلیل دیگری هم وجود دارد. با روی آوردن به روشهای نوین فروش مثلِ فروش آنلاین، منافع عدهای که از فروش به سنتی سود میبرند قطع میشود. به همین دلیل تا آنجا که میتوانند سعی میکنند صاحبان نشر را از تغییر روش فروش و روی آوردن به فروش آنلاین منصرف کنند. همه این دلایل را که کنار هم بگذاریم به این نتیجه میرسیم که عدم استقبال تعداد زیادی از ناشران از فروش آنلاین به عدم شناخت آنها از این روش نوین برمیگردد.
پنل اختصاصی و ارسال رایگان
دیجیکالا به عنوان بزرگترین فروشگاه آنلاین در ایران آمادگی دارد تمرکز بیشتری روی فروش آنلاین مجلات داشته باشد. به خصوص این که احساس میشود پتانسیل بسیار بیشتری در مجلات کنونی ایران وجود دارد که میتوانند به غنای پلتفرم دیجیکالا هم کمک کنند. بسیاری از این مجلات در دوردستترین شهرهای ایران هم مخاطب دارند. مخاطبانی که برای تهیه مجله محبوبشان باید خودشان را به شهر مرکز استان برسانند یا هزینه بالایی برای خرید پستی بپردازند. تازه خرید پستی هم مشروط به این است که مجله مورد نظر فروش پستی در مقصد آنها داشته باشد. اما خبر خوب این است که دیجیکالا به بیش از 1800 شهر ایران دسترسی پستی دارد و میتواند مجلات را با همکاری خوب و تنکاتنگی که با شرکت پست دارد به دورترین مقاصد در ایران برساند. امتیاز دیگر همکاری با دیجیکالا در این روش فروش، این است که دیجیکالا بر اساس احساس مسئولیت اجتماعیاش، هیچ کمیسیون یا درصد سودی را برای خودش در نظر نمیگیرد. در واقع دیجیکالا هیچ رقمی را به عنوان سود به قیمت تمام شده مجله اضافه نمیکند. مزیت دیگری که دیجیکالا به ناشران در این پروژه میدهد رایگان بودن ارسال مجلات است. یعنی ارسال از دفتر نشریه یا چاپخانه تا مرکز پردازش برای نشریات رایگان خواهد بود.
اگر مجلات را نوعی «کتاب» فرض کنیم که تشبیه غلطی نیست کافی است از ناشرانی که با دیجیکالا همکاری میکنند بپرسید. فروش آنلاین تعداد زیادی از این ناشران تا 70 درصد کل فروش آنهاست. این رقم بزرگ و وسوسه کنندهای است. تازه این در حالی است که مجلات و مخاطبان آنها برای خرید و فروش از دیجیکالا از پرداخت هزینه پست و ارسال هم معاف هستند و این یعنی سود بیشتر. مزیت دیگر همکاری با دیجیکالا برای فروشندگان مجلات، دسترسی آنها به پنل اختصاصی به عنوان فروشنده برای هر مجله است. یعنی ناشران مجلات از امکانات نرم افزاری پلتفرم دیجیکالا برای گرفتن ارتباط مستقیم و فروش محصول اختصاصی خودشان استفاده میکنند و نیازی ندارند برای فروش آنلاین، خودشان به دنبال ایجاد سایت و پنل جدید با هزینه مضاعف باشند.
دیجیکالا برای کیفیت بهتر
فروش آنلاین از طریق همکاری با دیجیکالا قطعا بدون ایراد و اشکال نیست اما دیجیکالا سعی دارد به طور مستمر ایرادهایی را که در این مسیر به وجود میآید رفع کند. دیجیکالا امروز توانسته کتابهایی را که بیش از 1500 فروشنده فعال در این پلتفرم عرضه کردهاند، به دست بیش از یک میلیون خریدار کتاب برساند و امکان خرید کتاب را بدون هیچ محدودیتی حتی در شهرهایی که کتابفروشی ندارند فراهم کند. همین امکان با شرایطی بهتر و سود بیشتر برای مجلات فراهم است.بدین ترتیب برایناشران مطبوعاتی حالا علاوه بر عرضه محدود در کیوسکها و کتابفروشیها و فروش آنلاین از طریق پیج اینستاگرام خودشان، فرصت تکفروشی از طریق سایت دیجیکالا هم فراهم شده. ناشرانی که امیدشان همین فروش «دانه به دانه» است.
از همکاری با ناشران کتاب تا همراهی با ناشران مطبوعات
بیایید چند مزیت همکاری ناشران نشریات مستقل با دیجیکالا را بررسی کنیم. پلتفرم دیجیکالا یکی از پربینندهترین سایتهای ایران است. در این پلتفرم بیش از 160 هزار کسب و کار ایرانی مشغول فعالیت هستند. تنوع کالایی در دیجیکالا به بیش از 7.5 میلیون کالا رسیده و سایت دیجیکالا در ماه بیش از 33 میلیون بازدید کننده منحصر به فرد (یکتا) دارد. در بازار کتاب، دیجیکالا امروز توانسته کتابهایی را که بیش از 1500 فروشنده فعال در این پلتفرم عرضه کردهاند، به دست بیش از یک میلیون خریدار کتاب برساند و امکان خرید کتاب را بدون هیچ محدودیتی حتی در شهرهایی که کتابفروشی ندارند فراهم کند. توان لجستیکی دیجیکالا در پردازش و ارسال سفارشها یکی از مهمترین پشتوانههای این پیوند با دوستداران کتاب در گوشه و کنار کشور بوده است. اگر آمار دقیقتری میخواهید که وضعیت پوشش فروش کتاب توسط دیجیکالا در ایران را بهتر درک کنید باید بدانید که 1563 فروشنده فعال کتاب در دیجیکالا به بیش از یک میلیون خریدار در 1842 شهر، کتاب فروخته و تحویل دادهاند. شانسِ پیدا کردن مخاطب جدید در پلتفرمی که سایتش سابقه فروش بیش از 500 هزار جلد کتاب در یک روز را دارد بسیار بالاست. این همان چیزی است که نشریات مستقل و تخصصی به دنبالش هستند. از آنجایی که خیلی از نشریات مستقل و تخصصی برای فروش محصولات و کتابهایشان از فروشگاهها و انتشاراتهای معتبر هم کمک میگیرند بد نیست به آماری در این باره هم نگاه کنیم. دیگر همه علاقمندان به فرهنگ، کتاب و مجله انتشاراتهای معتبر و بزرگی مثل نشر ققنوس، نشر افق و نشر چشمه را میشناسند. در 6 ماهه اول سال 1400 تعداد 40592 نسخه از کتابهای نشر ققنوس، 84637 نسخه کتاب ممنتش شده از نشر افق و 80067 نسخه از کتابهای نشر چشمه در دیجیکالا به فروش رفته است.
این مطلب اولین بار در ماهنامه اندیشه پویا منتشر شده و در اتاق خبر دیجیکالا بازنشر شده است.